Un revista-laboratorio dedicá na poesía, proza, ciencia, arte, música, historia, política na papiamentu
El amor, madre, a la patria
No es el amor ridículo a la tierra
Ni a la hierba que pisan nuestras plantas.
Es el odio invencible a quien la oprime.
Es el rencor eterno a quien la ataca.

Jose Martí

12/25/2007

Bon Pascu

Awe nós a dicidí di liberá nos yunan di e nònsèns yanqui di quere den Santa Klaus (e biaha aquí nós ta lagu’é cu su ‘k’ germano) y bisa nán qu e no ta existí y qu nós mes ta pone regalu bou di palu di Pascu.

Pues awe tá Pascu mientras mashá tempu pasá nós a renunciá na Cristu y cristianismo. Un decishón qu nós a tuma basá riba lèsnan di historia, y qu divinidad di Cristu tá creá pa hende mes.

Béibel manera nós conoc’ele, o mihó bisá Tèstamènt Bieu, y especialmente su origen, conocé su predecesor. Por lo tanto e histórianan di creashón y diluvio tin nan parecido den un documento qu ta predatá Tèstamènt Bieu. Nós ta referí aqui na e documento Enuma Elish. E documento aquí conocé, manera ya nós a nota, tambe su historia di diluvio den persona di Ut-Napishtim.

Investigashonan arqueológico entre tantu ya a demostrá qu Mesopotamia a conocé mas qu un diluvio. O sea e diluvio den Tèstamènt Bieu no tá único den su sorto. Tambe Popol Vuh conocé un historia di diluvio.

No tá nada particular. Probablemente un grupo di israelita migrante a drenta den contacto cu un di e tantu religionan qu tábata existí e tempu allá na Mesopotamia, caminda un grupo dominante a absorbé e religión nobo aquí y introducí su mes mitología y dun’é asina su carácter di exclusividad; a dun'é asina su mes principio.

Dos mil aña pasá ta nace un yu hudiú qu lo carga e nòmber Yeshua ben-Yozef y qu después lo queda transformá den Cristu Hesús.

Yeshua ben-Yozef, mescós qu tur su siguidornan qu ta figurá den Béibel, tábata un hudiú. Posteriormente e ta bira un rabí, un pastor hudiú. Den e cuáter evangélionan oficial diferente be ta referí n’e como «rabí». Por lo tanto tá mas qu probábel qu nós tin di aber cu un rabí hudiú, qu tábata predicá den tradishón hudiú.

¿Quico e hudiú ascético aquí tábata propagá? Calque cristián lo bisa «amor pa bo próhimo». Nós mes ta quere qu e lès principal, banda di amor pa próhimo, di Yeshua ben-Yozef tábata compashón y solidarismo.

Pero tambe nós ta quere, siguiendo tradishón hudiú, si ta aceptá qu e tábata un rabí hudiú, no a haci nada otro qu reafirmá e pacto entre hudiunan y nan dios qu a haña su cristalisashón den un ley básico di dies mandamentu.

Tá p’esey qu den e último reunión cu su co-religionárionan e ta papia di ‘e aliansa’ y no aliansa nobo manera incorrectamente a queda introducí a través di tempu den diferente vershón di Béibel na diferente idioma. ¿Tá cua aliansa antó? E mesún aliansa qu den pasado na boca di Moisés a queda profesá entre hudiunan y nan dios.

Pone den boca di Yeshua ben-Yozef e palábranan “aliansa nobo” tábatin como intenshón quibra cu pasado di Tèstamènt Bieu y crea algu nobo.

¿Con por tábata posíbel antó qu Yeshua ben-Yozef por a bira Cristu Hesús?

Nós mes ta quere pa por a acusá hudiú di a mata Yeshua ben-Yozef, un hudiú, méster a ‘eliminá su raisnan hudiú.

Esaqui a queda lográ ora di generashón pa generashón y di época pa época a manipulá e téxtonan mas antiguo. Ehemplo suficiente tin. A cambia nòmber di hende y lugá. E figura central mes su nòmber a cambia. Otro figúranan di Béibel manera Pablo tábata llama originalmente Saul o Shaul. Pedro tábata originalmente Quefa. Asina María Magdalena tábata llama originalmente Mariam di Magdala (manera p.e. don Quijote de La Mancha).

A hinca den boca di hudiú e palábranan «rabí algún día pasá e hudiunan a tira piedra riba bo, ¿atrobe bo quièr bai alla?» (Huan 11:8) ¿Qui sentido tábatin laga hudiú bisa esey contra hudiú, si no tábata pa demonisá nán y posteriormente culpa nán di morto di nan señor? Paquico referí explícitamente na hudiú den sentido negativo den un contexto hudiú, si no tábata pa demonisá nán? Di esaqui tin múltiple ehemplo.

O manera Willis Barnstone (Bornstein) a scirbi den The Poetics of Translation:

«Sobrebibencia di hudiú como hudiú, sin embargo, tábata un constante y irritante y extremo bergüenza pa mayoría di e descendiéntenan di e hudiunan cristián. Nós por concluí qu revishón y traducshón di e téxtonan aquí (evangélionan) for di nan comienso desconocí solamente a agudisá e proceso di subvershón. Siguiendo e proceso riguroso aquí, autornan, compiladornan, editornan y traductornan di escritúranan, den transcurso di dos milenio, a crea un Hesús qu mayoría di cristián ta percibí como no-hudiú entre amígunan no-hudiú y enemígunan hudiú, un cristián na tera di Israel.»

Entre tantu e promesa den Tèstamènt Bieu qu lo bin un mesías, no a queda cumplí pa hudiunan. Ora Mohamed, o Mahoma, a surgi, algún hudiú a quere qu por fin e mesías a llega. Ora Mahoma a exigí eliminá e antiguo documéntonan, nan doctrina y custúmbernan, pasobra loque después a bira Corán tábata renobashón di e pacto original entre Dios y hende, a bolbe descartá e posibilidad di llegada di e mesías primintí di Tèstamènt Bieu.

Mientras tantu cristianismo a sigui crece bou di imperio romano a pesar di persecushón. Na 325 e emperador romano Constantino I (272 – 337 E.M.), e mes un pagano y qu a bautisá na su cama di morto, ta organisá e Concilio di Nicea qu tá e principio di un doctrina cristián standarisá.
Ya anteriormente na 311 E.M. emperador Galerio den e edicto de tolerancia de Nicomedia a pone un fin na persecushón y Constantino I den e edicto di Milán (313 E.M.) ta duna reconocementu oficial na religión cristián.

Den e Concilio di Nicea ta dicidí entre otro riba naturalesa di Hesús (e tá mescós qu Dios o e tá di un sustancia similar?) y cua documento tá oficial y cua nò. Asina a descartá diferente documento manera probablemente diferente otro evangelio manera evangelio di Filipo, evangelio di bèrdad, evangelio di Tomás y evangelio di Mariam (di Magdala), y a declará nán herético (algu parecido na e posishón 'subversivo' qu brua tin na Còrçao). Afortunadamente diferente di e documéntonan aquí a llega na nós síglonan después.

E Concilio di Nicea tábata e principio pa conbertí cristianismo den e religión estatal oficial. Tá e acto aquí, un decishón político, a haci qu cristianismo a codificá su documéntonan (Béibel), dicidí qu Hesús tá Dios y a bira e religión oficial y dominante y a expandé paréu cu imperio romano.

E tá prueba qu aqui no tin ningún forsa divino den funshón, sino simplemente un grupo dominante qu ta dicidí. Política tá mes bieu qu e otro profeshón mas bieu allá na mundu.

Nós ta bolbe na Yeshua ben-Yozef.

Nós tin qu suponé qu algún di nós sa qu Yeshua ben-Yozef no a nace riba 25 di decèmber, sino qu e tábata fecha di un fiesta pagano.

E pregunta tá antó: ¿tá algún di nós so tá mira e realidad aquí? Laga nós haci otro pregunta: ¿Tin otro cristianismo? ¿Un cristianismo qu no necesariamente méster conbertí esún riba su caminda, pa bon o pa malu?

Nós ta quere qu cristianismo berdadero, esún qu ta profesá cu palabra y cu echo loque Yeshua ben-Yozef, un hudiu ascético, un palestino qu probablemente parce Osama ben-Laden mas qu e ta parce Hitler, Clinton, Blair, Bush y Balkenende huntu, pero qu entretantu a queda germanisá y a bira blònd cu wowo blou, ta predicá amor pa próhimo, solidarismo y compashón.

Ora cristianismo, cristianismo berdadero, e cristianismo di amor pa próhimo, solidarismo y compashón, e cristianismo qu ta reafirmá e dies mandaméntunan, tá na e lepnan sanguinario y bárbaro di Bush, Blair y Balkenende, e ta pèrdè tur clase di sentido y balor. E cristián berdadero mester sinti un bergüensa profundo ora e burdúgunan aquí papia di cristianismo.

E cristián berdadero, di curasón, nós ta deseá bon Pascu.


Papiamentu Bibu

No hay comentarios: