Un revista-laboratorio dedicá na poesía, proza, ciencia, arte, música, historia, política na papiamentu
El amor, madre, a la patria
No es el amor ridículo a la tierra
Ni a la hierba que pisan nuestras plantas.
Es el odio invencible a quien la oprime.
Es el rencor eterno a quien la ataca.

Jose Martí

12/31/2008

Tá o no tá

Nos disculpa pa tantu «silencio». Un que otro debí na trabou y un enfermedad un poco prolongá.

Mientras Cuba tá na punto di celebrá 50 aña di berdadero soberanía, Venezuela tin dies aña na caminda pa biba su berdadero soberanía, América Latino tá revolucionando y tá mas y mas integrando, nós ta tene porta di e prisòn colonial racista duru cerá. A ni masque e wardadó di presu ta abri porta. Al contrario, nós mes ta cera e porta, morto spantá.

Un pueblo qu sistemáticamente a queda someté na tortura, intimidashón y teror, no tá dispuesto di bira independiente. E teror y intimidashón aquí tábata asina total o totalitario qu nós forma di reacshoná den transcurso di tempu a penetrá y queda como un emoshón condishoná den áreanan di nos celéber qu ta «coordiná» miedu manera den nos troncón cerebral y amgydala. Nos celéber ta regulá nós instíntonan, nos reacshonan, y nos miédunan mas básico y rudimentario.

Miedu como emoshón condishoná. ¿Condishoná pa quico? Condishoná pa años tras años di intimidashón, asesinato, maltrato, tortura. Esaqui tin como resultado qu nós ta reacshoná diferente ora macamba ta atendé cu nós compará cu ora nós ta atendé cu otro o calque otro strañero. Nós sa qu e burdugu tá brutal y inclemente.

Tá asina so qu por comprondé paquico ora e burdugu papia, generalmente nós ta reacshoná diferente y te hasta cu pánico. Enter nos lenguahe corporal ta cambia, curpa ta cuminsá troce straño, nós ta manera hari fingí, finalmente nós ta actua manera un animal qu sa qu su doño tá un burdugu, qu ora e mir’é asta ta sinti cierto forma di alegría, qu sa qu e méster haci loque e burdugu ta bisa, qu calque momento por spera un gòlpi pero no sa qui ora e gòlpi ta bini. Esaqui tá total o totalitario.

Nós a llega di tende con periodista profeshonal ta cambia di comportamentu, ta cambia di tono di bos, casi sumiso, ora ta entrevistá un hulandés. Es mas, nós por a compará e cambio caminda den e mesún entrevista tin presente un antillano y un hulandés.

Asina totalitario qu por ehemplo nós ta bisa qu méster queda den reino pasobra Chávez quièr hòrta nos íslanan, caminda e ladron mes tá den nos cas ya pa mas qu tres siglo.

Asina totalitario qu nós ta argumentá qu tá mihó qu nós ta queda den reino pasobra Chávez quièr ocupá nós, mientras macamba tá ocupando nós ya pa mas qu tres siglo.

Asina totalitario qu nós ta bisa qu macamba quièr nós bon, qu nán ta stima nós.

Asina totalitario e intimidashón y teror aquí ta bai qu for di áñanan cincuenta nós mes, qu tá colonia, ta ripití qu nós tá autónomo. Por lo tanto awendía ta papia di autonomía. Ta papia di recolonisashón.


AUTONOMIA Y RECOLONISASHON: PROSTITUSHON DI IDIOMA

Pa diferente motibu uzo di e concepto autonomía y, por lo tanto, uzo di e concepto recolonisashón tá un eror estratégico grave.

Laga nós analisá e palabra autonomía brevemente. Su rais tá griego y ta bini di autos y nomos. Haci bó propio leynan y consecuentemente organisá bo mes sistema, SIN INFLUENCIA O METEMENTU DI UN SISTEMA DI AFO. Mas aleu p.e. den filosofía autonomía ta nificá un sistema pará riba su mes curpa sin influencia di otro sistema, sin qu otro sistema tá di nificashón pa su forma di operá.

A prostituí su sentido políticamente pasobra ta papia di autonomía ora realmente nós mester papia di colonia. A uz’é anto incorectamente pa un sistema qu continuamente tá bou di preshón y influencia di afó, den e caso aquí e sistema colonial racista macamba. Tin suficiente ehemplo a traves di historia pa demostrá qu continuamente p.e. vía preshón político, via e supuesto concordancia di ley, vía instruméntonan «cultural» manera Sticusa, enseñansa (basá riba nan sistema, por lo tanto, norma y balor macamba) etc. etc. tá crea influencia di afó riba nos autos nomos.

Statüt, e tapaqueshi macamba, cu tur su artículonan qu ta permití macamba intervení, ta substanciá nos ponencia qu autonomía, manera nos a uz’é y tá uzando, ta nificá realmente colonia. Nunca nós no a laga di tá un colonia. Y e proceso actual tá otro fase di e proceso di colonisashón pa llega na structúranan colonial na fabor di e colonisadó y ocupadó.

Si nós tá dispuesto, por fin, di aceptá qu nós tá colonia, anto lógicamente e concepto «recolonisashón» tambe tá incorecto. Pasobra simplemente no por papia di recolonisashón si sémper bai nós tábata un colonia.

Tur dos concepto a yuda brua hende y resultá den un discushón sin direcshón y caótico. Mientras tanto e colonisadó ta probechando di nos caos.

Estratégicamente uzo di e concéptonan autonomía y recolonisashón pa cu exterior (Coppal y Nashonan Uni) tábata igualmente un eror estratégico. Autonomía y recolonisashón tá ni carni ni piscá. N.U. ta comprondé lenguahe independentista. Independencia y soberanía tá lenguahe cla. N.U. tá creá entre otro pa e meta ey, y pa esey a crea e comishón di decolonisashón. No pa discutí riba algu qu nán mes no sa tá quico e tá y qu pa colmo tá totalmente corumpí y prostituí den su nificashón.

Pa cu e opresor colonisadó racista y su quinta columna tambe tábata un eror estratégico, pasobra awor e argumento tá: durante 50 aña nós tábatin autonomía –esey nós mes ta bisa- y nos a demostrá qu nós mes no por. Por lo tanto, tá hustificá qu ami, macamba, ta bai mete den bo asúntonan interno na tur nivel, pasobra BO MES NO POR. ¿E ta zona conocí? Tá nos himno nashonal: Nós mes no por. E discushón entre e diferente grúponan riba e punto di autonomía a resultá den un discushón caótico. Cada unu na su manera ta purba demostrá qu ta garantisá autonomía di un sistema, manera nós a caba di demostrá, qu no tá autónomo.

_______________________________

Entremés

Relashoná cu esaqui, nós ta quere qu un análisis breve di e aconteciméntunan durante y después di 15 di decèmber tá oportuno. Na promé lugá tá importante realisá nós qu pa di promé be den nos historia tá confrontando (e manifestashón dilanti di Marriott y esunaquí di 15 di decèmber) e colonisadó directamente y abiertamente. 30 di mei tábata na promé lugá un problema laboral, contra un elemento di e poder colonial racista (Shell / Wescar etc), pero sin embargo laboral. Esaqui tá directamente político.

Na di dos lugá, a confrontá e manifestántenan cu e fórsanan colonial local (polis, VKC etc.). A purba quibra e protesta cu secuestro di algún cabesante. Ora a ripará qu no tá logrando mata e protesta, a dicidí activá plan B y, bou pretexto di un bòm, manda tur hende na centro militar colonial principal. A forma dos círculo di protecshón: un círculo interno integrá pa e fórsanan colonial macamba y un círculo externo formá pa e fórsanan colonial local. Nada straño. E colonisadó sémper ta uza su fórsanan colonial local qu tin qu wanta e promé gòlpinan. Esey tambe tábata e caso ora a muda bai Parera. No a pone militar macamba para parti pafó caminda e promé confrontashón y promé gòlpi por cai.

Na di tres lugá, Balkenende su reacshón. Su reacshón no tábata reacshón di un persona rabiá pasobra e no por comprondé paquico nós tá asina insensato di no quièr aceptá e benefícionan di Declarashón Final. Al contrario, Balkenende su reacshón, tá reacshón di un macamba qu a pèrdè su còntròl den su arrogancia di superioridad pasobra a confronté. Tá númber dos riba e escala di e síndrome colonial racista di superioridad: Indignatio, indignashón. Balkenende tá indigná qu a confront’é. algu qu e no a spera.

______________________________

Finalmente, e único discushón real qu méster hiba tá: independencia. Postulando independencia como e único opshón real y viábel, no tábatin ningún posibilidad di duda. Independencia tá un so tin. No tin dos tipo o tres tipo di independencia.

Den acto 3 di escena 1 di e tragedia Hamlet di Shakespeare, e protagonista ta bisa: To be or not to be, that is the question;

Traducí esey por nificá: Tá o no tá, esey tá e dilema. No un cuestión o un pregunta, sino corectamente un dilema. Un enorme dilema pa nós ora ta papia independencia.

Tá o no tá.

Tá, tá libertad, soberanía, desarrollo, progreso. Pues cu independencia, en principio, tur cos tá posíbel.

No tá, tá capitulashón, entrega, opreshón y prisòn. Pues sin independencia nada tá posíbel.

¿Tantu miedu nós tin, qu scohe entre libertad o prisòn, desarollo o atraso, scohe entre tá o no tá, tá un dilema?


Papiamentu Bibu

No hay comentarios: