Un revista-laboratorio dedicá na poesía, proza, ciencia, arte, música, historia, política na papiamentu
El amor, madre, a la patria
No es el amor ridículo a la tierra
Ni a la hierba que pisan nuestras plantas.
Es el odio invencible a quien la oprime.
Es el rencor eterno a quien la ataca.

Jose Martí

1/28/2008

Anuncio

Pa motibu di quebranto di salú, nós tábata un poco ausente.

Un curpa debilitá, naturalmente, ta afectá calque actividad espiritual.

Ya nós tá cendiendo motor atrobe y nós tin pendiente diferente proyecto.

Asina p.e. traducshón di e di tres canto di Divino Comedia tá na caminda.

Tambe méster caba aínda e colecshón di Alejandra Pizarnik.

Tambe nós tin pensá di traducí e buqui Breaking the Chains of Psycological Slavery di e sicólogo mericano Na'im Akbar, Ph.D. Nós ta recomendá e buqui aquí y lo trata di reseñé e simán aquí mes. Después nós lo profundisá mas riba e buqui importante aquí.

Papiamentu Bibu

1/21/2008

Martin Luther King, "Why I Am Opposed to the War in Vietnam"

Una bes nós tá dedicando e día aquí na Martin Luther King, nós a dicidí di pone otro video di je.

Papiamentu Bibu

Martin Luther King, Jr.: I Have a Dream


Awe ta Día di Martin Luther King.

Na su honor y su memoria, nós ta pone aqui e famoso discurso Mí Tin Un Soño.

Martin Luther King tábata un orador dotá.

Nós ta adishoná un vínculo na transcripshón di e discurso por si acaso e calidad di zonido no tá di nivel adecuado.

I Have A Dream


Papiamentu Bibu

1/20/2008

Soleares (J.J. Slauerhoff)

Adorashón tá un placer
solamente na hòmber duná,
y sin embargo dios e tá
y muhé catibu di bida.


*

Muhé tá solamente muhé
mientras tantu hòmber ta deseé;
¿Ma solo tambe n’ ta caba rosa
na nada sin áwaceru y serena?

J.J. Slauerhoff

(for di Soleares - VIII Soleares)


© 2008 Papiamentu Bibu



E bitácora aquí tá abrí awor pa reacshón. Tur reacshón tá someté na còntròl y solamente lo sali publicá si ta haña qu ta trata di un reacshón constructivo (no necesariamente méster ta di acuerdo cu nós).

Fado (J.J. Slauerhoff)

¿Mí tá pocopoco pasó mí tá tristu,
tur cos mí ta haña inútil y malu,
n’ tin na mundu necesidad mas altu
qu ’n poco sombra bo’i pañ’i bel’i solo?

¿O mí ta tristu pasó mí tá pocopoco,
nunca mí ta drenta mundu (g)anchu,
solamente mí conocé Lisboa na Tajo,
tambe alla mi n' t'existí pa ni’un hende,

y mí ta preferá cana bai bin sin rumbo
den e cállanan tur scur di póber Mouraria?
Alla mí ta topa cu mashá mescos qu mí
qu ta biba sin amor, pashón, speransa…

J.J. Slauerhoff


© 2008 Papiamentu Bibu

1/11/2008

Poesía Vertical XII - 36

Tambe tin espacio trahá di nada,
ámbitonan imprescindíbel pa sosegá un momentu,
ya qu di tur cos
méster sosegá un momentu.

Y tin además ciudad trahá di nada,
hende, caminda, palu,
palabra trahá di nada,
buqui, morto, amor,
mundu trahá di nada.

Si curasón ta combiná cu nán
tal bes ta cuminsá scucha un música
tambe trahá di nada,
e único qu por abri loque tá cerá,
e único qu no méster interrumpié.

Di otro banda,
ora tur cos lo tá nada,
solo lo perdurá e música ey,
nada mas qu e música ey.

Roberto Juarroz


© 2008 Papiamentu Bibu

Poesía Vertical XII - 21

Tin be ta parce
qu nós tá na centro di e fiesta.
Sin embargo
na centro di e fiesta no tin ningún hende.
Na centro di e fiesta tá bashí.

Ma na centro di e bashí tin otro fiesta.

Roberto Juarroz


© 2007 Papiamentu Bibu

1/08/2008

Canto II - Divino Comedia





(vínculo na Canto I)


Día tábata cana, y airu tur scur
na tur ser qu ta biba aqui na mundu
tábata quita cansancio; y ami so

tá’ha prepará curpa pa want’e guera
contr’e caminda y contra sufrimentu
qu sin quibucá mi mente lo evocá.

¡Oh músanan! ¡Oh altu ingenio sostenemi!
¡Oh mente q’a scirbi loque m’a mira,[1]
aqui lo manifestá bo gran noblesa!

M’a cuminsá:«Poeta qu ta guiami,
mira si mi birtud tá suficiente,
promé qu cuminsá empresa tan pisá.

Bó a conta nós qu Silvio[2] su tata
coruptíbel aínda, na e inmortal
reino cu curpa y alma a llega.

Pero si e adversario di tur malu
ta’ha cortes, pensando rib’e gran efecto
qu lo sali for di je, y quen y quico,

lo no parce indigno di hende sabí
pues je alm’i Roma, y di su imperio
den empíreo[3] como tata a scoh’ele:

quico y loque, pa quièr bisa bèrdad,
a queda stablecé como lugá sagrado,
q’e sucesor di Pedro mayó t’ocupá.

Den e biahe ’quí qu tantu bó t’alab’é p’e,
el a scucha cos qu tábata motibu
di su victoria y di papa su mántel.

Alla después e Glas di Elecshón[4] a bai,
pa bolbe trece cònfòr n’e fe allá
qu je camind’i salbashón t’e principio.

Ma ’mi, ¿paquí bai? ¿quen ta concedemí e?
Mí no tá Eneas, y ni Pablo mí tá;
ni ami ni ótronan ta hañami digno.

Pues mí ta teme, si resigná n’e biahe ’quí,
qu e caminda ey lo tá un locura.
Bó tá sabí y sa mihó en bes mí papia.»

Y mané ’sún qu n’ que loque é ta’ha que
y pensamentu nobo ta cambia pa otro,
y laga un banda loque a cuminsá,

asina m’a haci n’e ceru sucú allá,
pasó, pensando, m’a bandoná ’empresa,
qu m’a cuminsá cu demasiado purá.

«Si m’a comprondé bo palábranan bon-bon»,
fo’i magnánimo[5] a rospondé’ sombra allá,
«bo spiritu tá atacá pa cobardía;

loque mashá be strob’e ta stroba hende,
y fo’i empresa honrado é ta desviá,
mané’ bestia qu ta mira cos den sombra.

Pa bó por liberabu je miedu aquí,
lo mí bisa paquí’ m’a bin y quic’a tende
fe’i’ momentu qu duele di bó mí tah’tin.

Entre’ álmanan cologá mí tábata,[6]
y un dama[7] sant’i bunita’ llamami,
di manera qu na su òrdu m’a queda.

Mas qu strella su wówonan ta’ha brilla;
y el cuminsá papiami, suave y cla,
na su maner’i papia, cu bos angelical:

“Oh alma cortés di Mantua,
quende su fama aínda na mundu ta dura
y lo dura mientras mundu lo dura,

un amigu di mi, ma no di fortuna,
na e lomb’i ceru desolá tá wantá
na caminda, q’e que bolbe llen di miedu;

y mí ta teme q’e tá asina pèrdí,
qu muchu lat na su auxilio m’a sali,
según loque di je m’a scucha den shelu.

Bai antó, y cu palabra elocuente
y tur loque mester pa su alivio,
yudé asina, y cu esey consolami.

Mí tá Beatriz, qu ta pidibu cana,
mí ta bini je lugá unda mí que bolbe;
Amor a movemi, ta ponemi papia.

Ora bolbe den presencia di mi señor,
cu frecuencia lo mí papia bon di bó.”
E or’ey el a pausa y m’a cuminsá:

“Oh dama di birtud, a través di quende
rasa humano ta surpasá tur loque
tin den e mas chiquitu shel’i esfera,

tantu t’agradami loque bó ta manda,
qu obedecé, si ta’ha cla, ya tá lat;
Bó n’ tin qu haci mas qu abri bo deseo.

Ma bisami e razón qu n’ t’ impidibu
baha aquibou y aqui n’e centro
fo’i e lugá qu tantu bó quièr regresá.”

“Loque abo quièr sa asina completu,
brevemente lo mí bisa”, é di cu mí,
“pasobra mí no tin mied’i drenta ’qui ’den.

Miedu solo mester tin je cosnan allá
qu tin e poder di haci otro daño;
sobrá cos nò, pues miedu nán no ta causa.

Dios den su gracia di tal forma’ trahami,
qu bo miseria n’ ta mishi mes cu mí,
ni vlam je candela aquí t’asaltami.

Dama gentil den shelu qu ta lamentá
p’e ’mpedimentu ’qui, pa cua ta mandabu,
‘sin’e duru huicio alla’riba ta quibra.

Den su súplica el a pidi pa Lucía
y é di: “Awor mes bo devoto mester
di bó, y abo n’é mí tá encomendá.”

Lucía qu t’aborecé sufrimentu,
a lanta bai y bin caminda mí tah’ta
sintá jis banda di e Raquel[8] antiguo.

“Beatriz” é di, “berdadero ’labanz’i Dios,
¿paqui n’ yuda é q’asina tantu stimabu,
y pa bó fo’i tur bulgar a hala quita?[9]

¿N’ ta scucha antó e doló di su llorá?
¿N’ ta mira qu é morto ta menasá
den e torente qu lamán n’ ta superá?

Na mundu n’ tá’tin ni’ún hende tan lihé
buscando bon y huyendo pa desgracia,
mane’ mí, or’ e palábranan ‘quí m’a scucha.

Purá m’a baha bin fo’i mi stul bendishoná
confiando den bo discurso honesto,
qu ta honrabu y esnán qu a scuch’é.”

Después je palábranan aquí qu é di,
llorando, wówo na brillo el a bòltu,
loque tur purá a ponemi sali bin.

Y maner’ é tá’ha que cerca bó m’a bin:
m’a rescatabu dilanti je fiera ‘llá;
q’a còrt’ e breve subid’i ceru bunita.

¿Tá quico antó? ¿Paquí, paquí bó ta duda?
¿Paquí’ tantu cobardía tin den bo pechu?
¿Paquíco no tin curashi y audacia?

¿Pues bó tras n’ tin tres dama bendishoná
qu den corte di shelu pa bó ta wac,
y mi palabra tantu bon ta primintí?»

Manera flornan den e friu di anochi
ta dobla y cera, y ta bolbe lanta,
t’abri ’trobe ora solo cai riba nán,

asina m’a haci cu mi balor cansá,
y tantu curashi bon a cende curasón,
qu m’a cuminsá mané’ hende cu valor:

«¡Oh es tá piedoso esún qu ta yudami!
¡Y abo, cortés, q’a obedecé mesora
e palábranan di berdad q’el a bisabu!

B’a disponé mi curasón cu tantu deseo
je aventura, q’e palábranan ’quí di bó
qu na e promé propósito m’a bolbe.

Laga nós bai, pues mi deseo tá mané’ di bó.
Sea mi guía, mi señor y mi maestro.»
Asina m’a bis’é y el a cuminsá

drenta un caminda shimarón y pisá.


© 2008 Papiamentu Bibu


[1] Un di e tantu metáforanan bunita di Dante. Nos mente o memoria ta registrá y warda tur loque nós ta mira.

[2] Silvio tá tata di Eneas. Mira Canto I.

[3] Shelu o firmamentu.

[4] Glas di Elecshón tá San Pablo.

[5] Noble. Magnífico. Excelente.

[6] Virgilio tábata entre e álmanan den Purgatorio, cologá entre e deseo di mira Dios y su falta di speransa di logré.

[7] Ta trata di Beatriz, Dante su gran amor.

[8] Raquel, muhé di Jacob, ta representá bida contemplativo, y p’esey e tá sintá banda di Beatriz.

[9] Pa amor na Beatriz, Dante a apart’é for di poétanan vulgar, y a dedicá su tempu na canta na su amada cu poémanan excelso.

1/07/2008

E Promé Declarashón di Antilla

Reunión plenario entre e políticonan antillano y políticonan miembro di parlamento hulandés, inclusive Brinkman, den parlamento antillano.

Na palabra un patriota antillano den reunión plenario qu ta tene su Declarashón di Antilla.

Mí ta gradicí tur hende presente qu tá asistiendo na un reunión asina importante, den un tempu qu nós como antillano tá pará dilanti di un momentu crucial den nos historia.

Na caminda pa e reunión aquí pensando riba e momentu aquí, mi sintí a cai riba e palábranan histórico di José Martí, qu a bisa: «Tá e ora di fòrnunan y jis méster mira lus.» Pues nós tá pará na e momentu ey. Y nós méster tuma un decishón definitivo den nos historia y cohe e rumbo berdadero pa llega na consagrashón di tur pueblo, e consagrashón sagrado qu llama libertad.

Relashoná cu esaqui mí quièr a llama un bon biní especial na Brinkman di PVV quende ta apoyá nós completamente den e meta sagrado y enaltecé aquí.

Brinkman, mí sa qu bó no ta gusta nós, y mí sa qu preferiblemente lo bó no quièr tin nada mas di aber cu nós, preferiblemente mañán si esey tábata posíbel. Mí humanidad ta impidimi expresami den e mesún palábranan. Pues, lo mí atentá contra mi propio consenshi si mí bisabu qu mí no ta gustabu, menos odiabu. Ningún di dos. Sin embargo mí ta gradicibu pa bo honestidad den e asuntu aquí, pasobra asina nós tur dos sa con atendé cu otro. Pues abo no quièr tin nada mas di aber cu mí, y ami no quièr tin nada mas di aber cu bó. Tá mas qu claro qu si nós papia di «no que tin nada masa di aber cu otro», nós ta referí na e relashón di colonisadó y colonisado. Nos humanidad, y mí ta quere, nò, mí tá convencí qu Brinkman tá di acuerdo cu mí, ta obligá nós di sigui atendé cu otro a base di rèspèt.

Aqui cu mi presente, no sin razón mi compañéronan antillano a sinti nán ofendí pa e palábranan qu den pasado Brinkman, y tambe su lider político, Wilders a expresá. Y no sin rasón mi compañéronan a exigí qu Brinkman ta distanci'é públicamente di su declarashonan admitiendo qu su palábranan a ofendé nós como antillano y a ofendé nos dignidad.

Ami, contrario na mi compañéronan, no ta quere qu tá necesario quBrinkman ta ofrecé disculpa públicamente. Manera ya m’a exponé, al contrario, mi tá contentu y mí ta gradicí Brinkman pa su honestidad. Mas qu nunca tá obvio qu nós no tá destiná pa tá huntu cu otro, a pesar di e último treshen áñanan. Pues, mí ta quere qu tur hende lo tá di acuerdo cu mí si mí constatá aqui y awor qu tábata un matrimonio fòrsá, y un matrimonio fòrsá sin amor no por sigui. Y manera dos persona madurá, méster llega na e decishón, aunque probablemente den cierto sentido penoso, di sali for di otro cu un bon entendimentu.

Relashoná cu e palábranan di Brinkman, pa mayoría di nós denigrante y ofensivo, lo mi quièr bisa lo siguiente. Si mí bisa qu mí tá contentu y agradecidu qu Brinkman lo quièr parti for di nós, na mes momentu mi tá decepshoná qu sobrá político hulandés, si realmente nán tábata contra su palábranan, no a amonestá Brinkman y ponele na su lugá. Si nán, e otro políticonan hulandés, a forma un unidad día Wilders a rabia cu nan reina, anto méster por a spera qu nán, e otro políticonan hulandés, lo a para Brinkman y Wilders ora a ofendé nós.

E ofénsanan aquí tá pan di cada día ya pa mas qu treshen aña. Como ilustrashón mí ta duna algún reacshón for di e revista digital Elsevier den relashón cu Wilders su remarque tocante bendemente di Antilla. Nós ta tuma Elsevier como ehemplo, pasobra un revista manera Elsevier tá representativo pa Hulanda. E tá representativo pa con hulandés ta pensa di nós:

Wat er ook gebeurd,de antillen blijven in alle opzichten een hopeloos bodemloze put....,voor ons...,zolang wij er ons mee bemoeien!

Na papiamentu:

Quico qu pasa, Antilla den tur sentido ta queda un pos sin fondo sin speransa..., pa nós..., tantén nós ta interferí.

Gatverdamme, wat zijn witmannen als Willibrord van Beek toch een mietjes (excuses aan homo's voor dit taalgebruik) , en nog VVD óók. Het loopt Willibrord dun tussen de billen, bang als ie is voor die boevenbende in de Tropen. Wat wordt Nederland toch geregeerd door een zooitje zakkenvullend triefel!

Na papiamentu, y aqui mi quièr ofrecé mi disculpa pa algún palabra, pasobra nan uzo den parlamento no ta pèrmití. Sin embargo méster traducié corectamenter:

Caraho, hesú macámbanan manera Willibrord van Beek ta mané maricu stinqui (mi disculpa na homosexualman pa e lenguahe aquí), y VVD pa colmo. Willibrord su caca ta bira tòdi, pa e miedu qu e tin di e sèt di criminal na Antilla. Hesú Hulanda tá goberná pa un sèt di sinbèrguensa qu ta llena sacu.

E dos citádonan aquí tá ehemplar pa e sobrá casi doshen remarque riba e página-web di Elsevier.

Y finalmente unu asta ta deseá nos un idílico defunshón:

Wat zou het mooi zijn als de zeespiegelstijging waarover menigeen het heeft vooral rondom de Boven- en Benedenwindse Eilanden plaats vindt en zich razendsnel voltrekt.

Na papiamentu: Lo ta bunita si subida di e nivel di lamán qu tantu hende ta papia di je, especialmente rònd di e íslanan antillano ta tuma lugá y ta culminá rápidamente.

E único detalle qu ta falta tá qu e nivel di awa lo a subi cu un bunita bahada di solo. Ma bon, m’a lesa tur y m’a comprondé qu e momentu a llega. Y atrobe tá evidente, sin ningún clase di restricshón, con y quico hulandés ta pensa di nós.

Por lo tanto: Considerando e echo qu e otro políticonan hulandés, for di izquierda te derecha, for di SP pasando pa PvdA, D66, CDA, tur e partídonan cristián conservador y VVD no a contradecí Brinkman, ni a amonest’é, te pa nán a ponele na su lugá, nán, e otro políticonan hulandés, tá:

1. primariamente sospechoso di ta apoyá e pensaméntunan di Brinkman.

2. secundariamente complicé den apoyá e pensaméntunan di Brinkman, qu algún di nós a considerá mashá ofensivo y por lo tanto ta identificá nán cu e pensaméntunan aquí.

3. Por lo tanto nán, e sobrá políticonan hulandés, ta reconocé den e pensaméntunan di Brinkman un ideología cu cua nán ta simpatisá completamente y plenamente.

Por lo tanto, bisa qu den reino nós tá igual mientras ta apoyá plenamente e expreshonan di Brinkman ta contradecí otro. Esaqui, pa bisé diplomáticamente, no ta cuadra cu bèrdad.

Sin embargo den tur scuridad, sémper tin un lus qu ta brilla.

Caminda Brinkman tá honesto, nán, e otro políconan hulandés, ta pensa mescos pero ta profesá contrali. Por lo tanto, y aqui nós no por sigui balia tambú mas rònd di e asuntu aquí: nán, e sobrá políticonan hulandés, ta bende mentira pa bèrdad, y esey tá pió.Y nós tá aqui pa papia bèrdad. O manera José Martí, e apòstel di independencia cubano a bisa: «palabra no tá pa tapa bèrdad, sino pa bisé.» Y nós sa con durante mas qu treshen aña a tapa bèrdad, a tapa y trapa e único bèrdad y derecho qu cada pueblo tin: libertad.

Sin embargo den tur scuridad, sémper tin un lus qu ta brilla.

Recientemente Schinkelshoek di CDA a bisa na Z86 qu si nós quièr sali (for di reino), anto no tá problema. Conpatriótanan bóso a tende e conseshón qu un representante di e partido mas grandi di Paisnan Abou a haci: no tá problema. No tin ningún clase di obheshón pa cu nos libertad y independencia. Ma banda di su conseshón, Schinkelshoek a haci un confeshón. Sí, pasobra tambe el a bisa qu si nós quièr queda den reino, anto nós méster comportá nós según nan réglanan di cas.

Pues el a confesá qu igualdad no ta existí den reino. Por lo tanto, e igualdad qu nan reina a papia di je durante y después di dos guera mundial, y e igualdad qu Statüt ta menshoná tá un mentira. Esey ta nificá qu nada a cambia den e último treshen áñanan. Es decir, qu nós autonomía tábata un engaño y qu sémper nós tábata un colonia. Schinkelshoek mes a confesá: nós méster comportá según nan réglanan di cas. Sémper nós méster a comportá según nan réglanan di cas. Y nós sa muchu bon quico esey e nificá den tempu di sclabitud, nós sa muchu bon quico el a nificá 30 di mei 1969, y nós muchu bon quico esey ta nificando aínda: e generashón promé qu nós aínda méster a canta: Wien Neerlands bloed in d' aders vloeit van vreemde smetten vrij. ¡Sí, nos mes héndenan méster a canté! ¿Quen tábata e smetten-nan ey, e pèsternan ey antó? No tá nós mes? Y no tá di nós nán quièr cuida nán mes pa no queda «contaminá»?

Pa no ocupá nos coléganan di Paisnan Abou muchu qu palábranan qu ta cue demasiado buelo, pasobra nós sa qu nán tá rashonal y al caso y no tin mashá afinidad pa muchu papiamentu, nós ta proponé lo siguiente:

Basá riba e echo qu tin un consenso creciente qu e único caminda tá e caminda di un separashón, den otro palabra nos libertad y nos independencia, y mirando e echo qu nós a llega na e conclushón qu mas qu treshen aña di matrimonio fòrsá no a resultá den un mayor compreshón, y por consiguiente, mas harmonía y cooperashón y rèspèt mutuo basá riba igualdad, sino al contrario: mas qu treshen aña méster a soportá un di e sistémanan di colonisashón mas cruel, explotashón, cámponan di concentrashón y mas explotashón y ofensa tras di ofensa.

Ta proponé lo siguiente:

1. Qu Paisnan Abou ta reconocé qu libertad tá e derecho sagrado di cada individuo y cada pueblo.

2. Qu Paisnan Abou ta reconocé nos libertad y independencia.

3. Qu ta negoshá a base di rèspèt riba tur asuntu relevante na calque separashón.

4. Qu Paisnan Abou ta reconocé su pasado pretu y ta aceptá qu a sclavisá un pueblo contra su boluntad y qu e abundancia qu e structura ey a producí y tá produciendo aínda pa nán, pagá cu nos sánguer, e sánguer di nos antepasádonan, tábata y tá aínda nan Edad di Oro. Por lo tanto, tá mas qu hustu qu nós ta compartí adecuadamente den e abundancia ey. Por lo tanto lo negoshá riba un compensashón adecuado.

Conpatriótanan, amígunan y coléganan di Paisnan Abou, y aqui mi quièr ripití y reafirmá e palábranan di José Martí: «Tá e ora di fòrnunan y jis méster mira lus.» O manera nos rumán Marcel Kross den un analogía precioso na Martí a abisa: «Tá e ora di bèrdad, jis méster mira libertad.»

Amígunan, antillánonan, conpatriótanan, Martí a bisa: «Patria tá humanidad.» Patria tá caminda e lombrishi di nos antepasádonan tá derá. Amígunan, patria tá libertad. Ma patria tá tambe traha duru pa por cosechá mañán. Patria tá tambe rèspèt pa nos rumán y nos próhimo. Patria tá tambe rèspèt pa esún qu ta pensa diferente, qu ta quere diferente. Rumanan, patria no tá algu gratuito, sino trabou duru pa na promé lugá por sigui sigurá porvenir di nos yunan, pasobra e mundu di mañán tá di nán. Ma mundu di mañán ta dependé di e mundu di awe. Y e mundu ey tá di nós tur qu ta carga curasón pa nos patria. Y asina llená di rèspèt propio, balor y optimismo nós lo pone e promé paso riba tera líber, den e convicshón profundo qu solamente trabou duru y honrado y sacrificio lo duna e frútanan di mañán.

Antilla, 7/1/2008 – 19:45

Papiamentu Bibu

1/02/2008

«Wie Zwijgt Stemt Toe»

E díanan aquí mashá bululú tin rondó di e políticonan di Partij Voor de Vrijheid y su líder Wilders. Tur cos tin di aber cu e próximo bishita na Antilla. Políticonan Antillano a exigí qu un di e miémbronan di PVV (Hero Brinkman) ta ofrecé su disculpa público relashoná cu e ofénsanan qu el a expresá.

A primera bista ta parce qu e «unión» entre nos políticonan tá adecuado. Pues obviamente, aunque tá den e caso aquí, por fin ta forma un bloque contra … sí, ¿contra quico o quen realmente? ¿Contra política baholandés en general o un partido en específico? Nós ta haci e pregunta aquí, pasobra recientemente tambe Bijleveld a ofendé nós, y nós no a mira e mesún «unión» pa cu Bijleveld. Si nós realisá nós qu enter e declarashón final tá un gran ofensa contra nos dignidad, ¿anto unda nos «unión» a queda? Laga nós, pa e biaha aquí, no papia di treshen aña di «ofensa».

Laga nós bolbe na principio. Tá lógico qu política antillano tá forma un «unión» contra PVV y su secuasnan. ¿Ma nós so méster a forma un «unión», o a lo menos un bos di protesta contra loque a bisa di nós?

No tá e sobrá políticonan baholandes qu tambe mester a tuma posishón den esaqui? E supuesto políticonan «corecto» qu no tá colonial, qu no tá racista, qu no ta discriminá, qu no tá intolerante?

¿No tá e políticonan corecto aquí qu méster a tuma posishón y bisa: «Bóso, PVV, a insultá, a ofendé nós miémbronan caribe di Reino di Paisnan Abou. Considerando e echo inaceptábel aquí, y considerando qu, basá riba igualdad di Statüt, basá riba deréchonan humano universal qu ta dicta qu tur hende a nace igual, qu boso di PVV, colectivamente y públicamente méster declará qu e declarashonan hací recientemente y den pasado a ofendé nos rumanan antillano, y qu boso declarashonan ta ofendé dignidad di cada antillano. Por lo tanto, bóso como PVV y su miémbronan méster ofrecé boso disculpa públicamente.»

¿Nós a bai muchu leu? Pues nò. E echo qu sobrá político «corecto», for di izquierda te derecha, tá queda quetu, ta haci nán na promé lugá sospechoso, na di dos lugá cómplice y na di tres lugá ta desenmascará nan naturalesa racista real. Es decir, qu nán ta pensa méscos. PVV y su secuasnan siquiera tá honesto y ta bisa exactamente loque nán ta pensa. P’esey nós méster tá contentu, pasobra asina e enemigu ta duna cara, e mes. Nós no méster hacié mas. Mientras tantu e fariséonan, e hipócritanan di e otro partídonan ta queda queta y ta consentí. O pa bisé den nan mes idioma: «wie zwijgt, stemt toe.»

Papiamentu Bibu

Trabounan y Anóchinan (Cap. III)

Awe nós ta presentá e promé 13 poémanan di e di tres capítulo di e colecshón Trabounan y Anóchinan di Alejandra Pizarnik.


III


RÉNCHINAN DI SHINISHI

Na Cristina Campo

Tá mi bosnan cantando
pa nán n’ canta,
e boca-tapanan tur shinishi na manicé,
bistinan di para tur desolá den áwaceru.

Tin, den espera,
un rumor na lila quibrando.
Y tin, ora día llega,
un partishón di solo den sólonan pretu chiquí.
Y ora tá nochi, sémper,
un tribu di palabra mutilá
ta busca asilo den mi garganta,
pa nán n’ canta,
e funéstonan, dóñonan di silencio.



MARDUGÁ

Sunú soñando un anochi solar.
M’a sosegá díanan animal.
Bientu cu áwacera ta pagami
manera un candela, manera un poema
scirbí na muralla.



OLOSHI

Dama mashá chiquitu mes
qu ta habitá den curasón di un para
ta sali na manicé pa pronunciá un sílaba
NO



NA UN LUGÁ PA HUI

Espacio. Gran espera.
Ni’un hende ta bin. E sombra aquí.

Duné loque tur:
nificashonan sòmber,
no asombrá.

Espacio. Silencio ardiente.
¿Qui tin entre sómbranan?



FRONTÉRANAN INÚTIL

un lugá
mi n’ ta bisa un espacio
mi ta papia di
quico
mi ta papia di loque no tá
mi ta papia di loque mi conocé

tempu nò
jis tur instante
amor nò




un lugá di ausencia
un ilu di miserábel unión



E CURASÓN DI LOQUE N’ TA EXISTÍ

no entregami
tristísimo mei-anochi,
n’e impuro mèrdía blancu



E GRAN PALÁBRANAN

Na Antonio Porchia

aínda no tá awor
awor tá nunca

aínda no tá awor
awor y sémper
tá nunca



SILÉNCIONAN

Morto sémper den banda.
Mí ta scucha su papiá.
Jis mí ta scucha mí mes



MÍ TA PIDI SILENCIO

… canta, lastimada mía
Cervantes


aunque tá lat, tá anochi,
y abo no por.

Canta manera nada lo no a pasa.

Nada ta pasa.



CAI

Speransa nunca di nobo
den un bai bin
di nòmber, di figura.
Un hende a soña mashá malu,
un hende a consumí pa eror
e distáncianan lubidá.


FIESTA

M’a deplegá mi orfandad
riba mesa, manera un mapa.
M’a pint’ e itinerario
pa cu mi lugá na bientu.
Esnán qu llega lo n’ topami.
Esnán qu mi warda no ta existí.

M’a bebe licornan furioso
pa transmutá e cáranan
den un ángel, den glas bashí.



WÓWONAN ABRÍ

Na lloramentu un hende ta midi
e extenshón di manicé.
Un hende ta puñalá cusinchi
en busca di su imposíbel
lugá di sosiego.



CÁMBER SO

Si bo tribi sorprendé
e berdad di e muralla bieu aquí;
y su scernan, su quibranan,
formando cara, esfinge,
man, clepsidra,
seguramente lo bin
un presencia pa bo sed,
probablemente e ausencia aquí
qu ta bebebu lo laga cai.

Alejandra Pizarnik


© 2007 Papiamentu Bibu